|
تربیت اجتماعی، به معنای این است که نسل منتظر برای حضوری فعال و مهدوی در اجتماع تربیت شود و به مسئولیت‌ها و وظایف اجتماعی خود آشنا و عامل گردد. در تربیت اجتماعی فرد، به شکلی مورد خطاب راهبر و راهنمای خویش است که برای پذیرش هر گونه مسئولیتی در جامعه آماده شود. از آنجا که ظهور و برنامه¬های مهدوی برای تمام افراد و تمام گسترۀ هستی است، منتظر نیز باید با این رویکرد تربیت شده و آمادگی برای چنین فضایی را پیدا نماید. کسی که منتظر موعود منجی، برای تمام اجتماع انسانی است، میبایست خود را برای چنین حرکتی تربیت کرده و از هر لحاظ آماده کند. از این رو نسل منتظر باید هم صالح باشد و هم مصلح و کسی که قرار است مصلح باشد؛ یعنی، قرار است در جهت تربیت دیگران قدم بردارد باید به گونه¬ای اجتماعی و برای حرکت¬های اجتماعی ساخته و آماده شود. در جهت ایجاد روحیة اجتماعی و تربیت نسلی منتظر در راستای اهداف بلند مهدوی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نکات ذیل باید مورد توجه قرار گیرد: ۱. انزوا گریزی از وظایف مهم نسل منتظر، دوری ازگوشهنشینی، کنارهگیری و بیاعتنایی به امور است. انزوا و قطع ارتباط با جامعه، به طور کلی با طبیعت بشر که موجودی اجتماعی است سازگاری ندارد. انسان به شکلی آفریده شده است که اموراتش را در جمع و با همکاری و همیاری هم نوعانش می‌گذراند. این مهم در امر انتظار نیز مورد توجه و با اهمیت است. برخی با برداشت‌های نادرست از روایات و برخی هم از روی عمد و دشمنی، انتظار را طوری معنا می‌کنند که شیعۀ منتظر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) گوشۀ عزلت گزیده با رخوت و تنبلی به امید روز موعود، زندگی بگذراند و همه کارها را به دست خود آن حضرت بسپارد، در حالی که پویایی و بالندگی از نتایجِ انتظار صحیح است؛ انتظاری که مؤمن منتظر باید خود را بدان آراسته و برای قیام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آماده کند، انتظاری است رشد آفرین، فعّال و بابرنامه که حرکت به سمت جلو را زمینه‌سازی می‌کند. از این رو یکی از شاخصههای عمدۀ اعتقاد به مهدویت، انتظار و آمادگی مداوم به دور از هر گونه انزوا و گوشه‌گیری است. منتظر باید درد اجتماع را درد خود و رنج بشر را رنج خود بداند و خود را در سرنوشت دیگران سهیم و همراه سازد. سید محمّد باقر صدر در این رابطه چنین می‌نویسد: «مهدویت، تبلور یک الهام فطری است که مردم از دریچه آن... روز موعود را می‌بینند. مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تنها یک اندیشه نیست که ما در انتظار ولادت او باشیم و یک پیشگویی نیست که به امید مصداق آن نشسته باشیم؛ بلکه مهدی یک واقعیت خارجی و آماده باش است که ما منتظر عملیات او هستیم. تفکر «نفی هر نوع ظلم و ستم» اینک در شخص پیشوای منتظر ـ که به زودی ظهور خواهد کرد- تجسّم یافته است، شخصیتی که به همۀ قدرت‌ها «نه» می‌گوید و تعهّدی نسبت به هیچ حاکم ستمگری ندارد». این چنین تفکری با گوشه‌گیری و فرار از اجتماع سازگار نبوده، راهی به سعادت نمی‌یابد.
نظریة بی‌بدیل انتظار، مانند محوری مستحکم و رکنی استوار، پایۀ حیات دینی، سیاسی و اجتماعی شیعه و در نهایت نجات بشریت است. انتظار با این رویکرد دارای مؤلفه‌های زیادی است که در سیرۀ علمی و عملی تشیع به روشنی آمده است؛ به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: - نفی وضع موجود (فساد، ظلم، بی عدالتی و تباهی)؛
- طرد و عدم پذیرش حکومت‌های سیاسی (نامشروع دانستن آنها)؛
- اصلاح طلبی و امید به زندگی (فرج و گشایش)؛
- تلاش و کوشش برای پیشرفت و ترقی، قیام، انقلاب و نهضت مدوام و فعّال؛
ـ تشکیل حکومتی مشروع و دینی؛
- عدم انقیاد و سازش در برابر ظالم و مفسدان و.... با توجه به این نکات ارزنده می‌توان گفت از بهترین رازهای نهفته در کالبد شیعه که او را از انزوا خارج کرده و گوشه‌گیری را در قاموس وی حرام می‌داند، همین روح انتظار است. این چنین انتظاری است که وجود شیعه را سر شار از عشق کرده همواره او را به تلاش و کوشش وا می‌دارد. «علی وردی» (استاد جامعه شناس دانشگاه بغداد) بر این باور است که تشیع آتشفشان کوهسار اسلام است که گاه و بی گاه، دود، بخار، لرزه وتکان اندکی پدید می‌آورد و همین تأثیر اندک، ریشۀ تمام انقلابات دنیای اسلام است. این حرکت انقلابی، پویا و زنده به خاطر شاخصه و ویژگی اعتقاد به مهدویت و فرهنگ انتظار است. شیعۀ معتقد به مهدویت و زادۀ فرهنگ انتظار، با انزوا، گوشه‌گیری و ظلم پذیری نامأنوس بوده و هر زمانی که فرصت پیدا کرده صدای خود را به گوش تاریخ رسانده است. در یک نگاه اجتماعی، منتظر میبایست بر اساس رویکردهای زیر تربیت شود: - همدردی با دیگران
- همدلی با مظلومان
- ظلم ستیزی و فساد ستیزی
- دوری از انزوا و گوشه‌گیری
- توجه به تمام ابعاد جامعه و مردم
- حضور مؤثر در روابط اجتماعی
۲. جمع‌گرایی (انسجام) جمع‌گرایی؛ یعنی وحدت، انسجام، همبستگی و یکپارچگی منتظران و دوری از اختلاف، پراکندگی، دشمنی و.... منتظران واقعی کسانی هستند که در صدد قرار گرفتن جبهه واحد حق طلبان و نیز در صفوف مبارزه با کفر و باطل و فساد هستند. اگر انتظار به معنای واقعی تبیین شود و برداشتی صحیح از آن داشته باشیم، در نتیجه به این اتحاد و انسجام لازم دست پیدا می¬کنیم. برداشت¬های انجام شده از مفهوم انتظار عبارتند از: الف. انتظار به معنای قیام و انقلاب و مبارزه با فساد، ظلم، تباهی و. ... ب. انتظار، به مفهوم انزوا، بی تفاوتی و بی اعتنایی نسبت به امور اجتماع و حکومت‌های بی دین و نامشروع و نیز بی توجهی به فساد و تباهی‌های موجود. این دو برداشت، دو گونه روش و منش را ایجاد می‌کند که هر کدام تأثیر خاص خودش را در رویکرد اجتماعی انسان می‌گذارد. یکی انسجام و با هم بودن را نفی می‌کند و انسان را به گوشه‌ای سر در گریبان فرا می‌خواند و دیگری حرکتِ با هدف و منسجم را فرا روی انسان قرار می‌دهد. آنچه بدان سفارش شده است و در طول تاریخ از انسان‌ها انتظار می‌رفته، معنای دوم است که فقط فرهنگ انسان‌ساز تشیع در گسترۀ وسیع تاریخ بدان عمل کرده است. مؤمنی که انتظار دولت حقّ را می‌کشد باید با همکاری دیگر هم نوعان و هم فکران خویش برای رسیدن به آن هدف بزرگ تلاش کنند و همدل و همراه، مسیر حرکت به سوی جامعه موعود را بپیمایند. اینان باید برای زمینه‌سازی ظهور کوشیده و به این منظور جمعیت مبارز، متحد و منسجم انقلابی را تشکیل دهند. باید از اختلاف و چند دستگی پرهیز کرده و میدان را برای دشمنان و مخالفان منجی موعود خالی نکنند. در سخنانی آفتابگون از وجود مقدّس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در ضمن توقیع ایشان به شیخ مفید آمده است: «... وَ لَو أنَّ أشْیاعَنا وَفَّقَهُمُ الله لِطاعَتِهِ، عَلی إجْتِماعِ مَنْ القُلوبِ فِی الْوَفاءِ بِالْعَهْدِ علیهم، لَما تَأخَّرَ عَنْهُمْ الیَمنُ بِلِقائِنا،... ؛
...اگرشیعیان ما ـ که خداوند آنها را به طاعت خود موفّق بدارد- دل‌هایشان در وفا کردن به پیمان قدیم یکی شود، هرگز سعادت دیدار ما از آنها به تأخیر نمی‌افتد...». و یا در روایت دیگری آمده است: «انی یکون ذلک و لم یستدر الفلک، حتی یقال مات او هلک، فی ای وادسلک، فقلت: و ما استدارة الفلک؟ فقال: اختلاف الشیعة بینهم ؛
چگونه ممکن است آن امر الهی الآن واقع شود، در حالی که هنوز فلک بر نگشته است». پرسیدند: منظور از برگشتن (ودایره شدن) فلک چیست؟ فرمود: اختلاف شیعیان با یکدیگر». اختلاف، پراکندگی و عدم انسجام و اتحاد از جمله اموری است که جهان اسلام و بشریت را از نعمت عظمای الهی و حضور وظهور آخرین ذخیرۀ الهی محروم می‌کند و به دنبال آن، امنیت، آسایش، عدالت و... از نعمت‌هایی است که تا روز موعود، بشر از آنها محروم خواهد بود. برای رسیدن به وحدت و تربیت نسل منتظر توجه به رهنمودهای زیر بایسته است: ـ حفظ هویت شیعی؛
ـ تشکیل جبهه حق؛
ـ مبارزه با ریشه¬های اختلاف و پراکندگی؛
ـ پرهیز از اختلافات و تضادهای درونی؛
ـ محدود کردن میدان عملیاتی دشمن در بین جامعه شیعه؛
ـ برنامه‌ریزی و تلاش برای رسیدن به اجتماعی یکدست حول محور ولایت و انگیزه¬های مهدوی.
۳. مدعی ستیزی از وظایف و مسئولیت¬های منتظران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مبارزه با مدعیان ارتباط با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، نیابت از آن حضرت، رسالت و توصیه از ایشان است. در واقع نسل منتظر در طول تاریخ با ادعاهای دروغین زیاد و پوشالی فراوانی مواجه بوده و هست، از این رو باید طوری تربیت شده و آمادگی پیدا نماید که بتواند خوب را از بد، صحیح را از غلط تشخیص داده، راه درست را انتخاب نماید. مدعی ارتباط و یا ادعای امامت یکی از حربه‌های مورد استفادۀ دشمنان در طول تاریخ نیز بوده که در راستای تضعیف کردن روحیه و اعتقاد منتظران ازآن استفاده نموده‌اند؛ اگرچه بسیاری از این مدعیان توان هیچ کاری را نداشته و صرفاً از دروغ و حیله و ترفندهای عوامانه استفاده می‌کنند، ولی نسل منتظر باید چنان هوشیار باشد که فریب این گونه افراد و حتی کسانی که مدّتی را ریاضت کشیده و همچون مرتاضان، به توانمندی‌هایی نیز دست پیدا کرده‌اند، را نخورد. گاهی دیده و یا شنیده می‌شود که افرادی بر اثر سادگی و پاکی نفس، به راحتی به دام شیطان می‌افتند. ممکن است به شما خبر دهند که شخصی از اولیاء‌الله در فلان جا زندگی می¬کند و پس از مدّتی که اجازۀ ملاقات به شما دادند، اطّلاعاتی از باطن‌تان را برای شما باز گوید؛ به طوری که یقین می‌یابید او ولی خداست؛ در صورتی که چنین چیزهایی ازافرادی همچون مرتاضان هم که اعتقادی به خدا و پیغمبر ندارند، برمی آید. مرتاضان هند و تبّت، چنین هنری دارند که از گذشته و آینده اطّلاعات غیبی می‌دهند. و این دلیل بر حقّانیت شخص و درستی راه و اعتقادش نیست. اگر کسی خبری از آینده به شما داد، فریب نخورید؛ اوّل باید صحت اعتقاد شخص را درک کرد. اگر شخص، در اعتقادش خدشه‌ای باشد، هر چند هزاران کار خارق¬العاده انجام دهد، کارهای او به ارزنی نمی‌ارزد؛ چرا که آن شخص نوکر شیطان است و همۀ قدرت‌های شیطانی را برای فریب دادن مردم در اختیار گرفته است . منبع: تربیت نسل منتظر، نویسنده: علی اصغر کیانی.
ادامه مطلب |
